موزه آذربایجان
موزه آذربایجان یکی از مهم ترین موزه های ایران است که در شهر تبریز و در خیابان امام و جوار مسجد کبود قرار گرفته است. در موزه آذربایجان که به عنوان دومین موزه تاریخی ایران پس از موزه ملی تهران شناخته می شود آثار متعلق به دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی به نمایش گذاشته شده اند.
موزه آذربایجان تبریز در سال ۱۳۴۱ مورد بهره برداری قرار گرفته است و در حال حاضر با سه سالن نمایش به ابعاد ۳۷ در ۱۲ متر و چند اتاق اداری و کتابخانه، یکی از بزرگترین موزههای کشور است. زیر بنای موزه آذربایجان ۲۴۰۰ متر مربع می باشد. موزه آذربایجان با دارا بودن ۲۳۰۰ قطعه اشیای عتیقه و هنری ثبت شده و بیش از یک هزار شیء غير ثبتی در مرکز توجه دوستداران فرهنگ و هنر کشورمان و جهانگردان خارجی قرار دارد و به طور متوسط همه ساله در حدود یکصد هزار نفر از آن بازدید می کنند.
طبقه همکف موزه آذربایجان تبریز
آثار باستانی موجود در موزه آذربایجان تبریز
در طبقه همکف موزه آذربایجان، آثار و اشیای تاریخی مربوط به دوران پیش از تاریخ و دوران پیش از اسلام گردآوری شده اند که سفال های مربوط به تپه اسماعیل آباد با هفت هزار سال قدمت، از تاریخی ترین آثار این بخش به شمار می روند. قدمت سنگهای معدنی «سرپانتین» که در جیرفت یافته شده اند نیز به دوران پیش از تاریخ می رسد؛ بر روی این سنگ ها تصاویری از گیاهان و حیوانات گوناگون نقش بسته است.همچنین مجسمه الهه زن که در رستم آباد گیلان یافته شده است، سه هزار سال قدمت دارد؛ این مجسمه ارزش زن را در دوران ایران باستان به تصویر کشیده است. ریتون های مربوط به دو تا سه هزار سال پیش نیز در این موزه نگهداری می شوند.
اجساد مرد و زنی که مربوط به سه هزار سال پیش هستند در سال ۱۳۷۸ خورشیدی و در پیرامون مسجد کبود یافت شده است. این اجساد از بقایای گورستان سه هزار ساله ای محسوب می شوند که برای بازدید عموم به موزه آذربایجان انتقال یافته اند. سنگ بسم الله اثر محمدعلی قوچانی نیز در انتهای سالن طبقه همکف قرار گرفته است. چهار قسمت از این سنگ پنج قسمتی قاب آن و یک قسمت باقی مانده نیز متن آن است.
طبقه اول موزه آذربایجان تبریز
قدیمی ترین آثار طبقه اول موزه آذربایجان مربوط به سده چهارم هجری و شهر نیشابور است که از مهم ترین ویژگی های آنها می توان به استفاده از خط کوفی، استفاده نقش های اسلیمی و استفاده از لعاب سفید در این آثار اشاره کرد. ظروف سفالی مربوط به دوره ایلخانان و قفل رمزی مربوط به سده ششم هجری نیز از دیگر آثار تاریخی این بخش محسوب می گردند. در سالن سکه ها و مهرهای تاریخی ایران نیز قدیمی ترین سکه های ضرب شده در ایران از دوره هخامنشیان تا دوره قاجاریان به نمایش در آمده اند. همچنین نمونه هایی از مهرهای تاریخی ایران در این بخش قرار گرفته اند.
طبقه زیرزمین موزه آذربایجان تبریز
مجسمه های ساخته شده توسط احد حسینی در طبقه زیرزمین موزه آذربایجان نگهداری می شوند. این مجسمه ها دید عمیقی نسبت به سرگذشت و اخلاق انسان در طول سده های گذشته به خصوص سده بیستم دارند. بخش سنگ نگاره های تاریخی، جدیدترین بخش موزه آذربایجان است که در طبقه زیرزمین این موزه قرار گرفته است. در این بخش مجموعه ای از پیکره های انسانی، سنگ گورها، سنگ های کتیبه دار، قوچ های سنگی و مجسمه های سنگی به نمایش گذاشته شده اند.
موزه تاریخ طبیعی تبریز
موزه تاریخ طبیعی تبریز یا موزه حیات وحش تبریز یکی از موزه های شهر تبریز است که در بلوار آزادی چهار راه آبرسانی سازمان محیط زیست قرار گرفته است. این موزه با ۲۰۰ متر مربع مساحت در سال ۱۳۷۲ خورشیدی و در محل سازمان محیط زیست استان آذربایجان شرقی تأسیس شده است. موزه تاریخ طبیعی تبریز از بزرگترین و کامل ترین مجموعه موزه تاریخ طبیعی ایران و شمال غرب کشور یکی از جاذبه های گردشگری شهر تبریز است.
موزه تاریخ طبیعی تبریز با ارائه نمونه های بی نظیر از مظاهر مختلف طبیعت (محیط، گیاه، جانور، فسیل و …) ارتباط فکری مستقیم بین انسان و طبیعت برقرار می کند. موزه تاریخ طبیعی تبریز دارای مجموعه های متنوع جانوری و گیاهی منحصر به فرد از جمله ۳۸ گونه پستاندار، ۴۹ گونه پرنده، ۱۳ گونه خزنده، ۹ گونه آبزی، دو نوع سنگواره و نمونه هایی از سخت پوستان و بندپایان است.
همچنین در موزه تاریخ طبیعی تبریز یک غرفه از ماکت های دایناسورهای دوران دوم زمین شناسی نیز به نمایش گذاشته شده که تماشای آن، حیات این پستاندار عظیم الجثه در ۵۰ میلیون سال قبل را در ذهن انسان تداعی می کند.
در مجموعه موزه تاریخ طبیعی تبریز، تعدادی از گونه های جانوری بومی کشور و برخی از گونه های گیاهی جانوری سایر نقاط جهان به صورت تاکسیدرمی گردآوری شده که به نوعی بیانگر پیوسته بودن حیات در سراسر جهان هستی است. انواع پرندگان مهاجر آبزی مثل اردک سرسفید، دورنای طناز، قوی فریادکش، فلامینگو، پلیکان سفید، آنقوت و فیلوش مربوط به زیستگاه های آبی و تالابی آذربایجان شرقی و سایر نقاط ایران در سه غرفه و فضای آزاد قرار دارد که تنوع حیات جانوری در فلات ایران را برای بازدید کننده القا می کند.
غرفه ای از انواع ماکیان سانان استان آذربایجان شرقی از جمله گونه نادر قرقاول ارسباران، کبک، کبک چیل و دراج در موزه تاریخ طبیعی تبریز وجود دارد که جای گونه شاخص ارسباران یعنی سیاه خروس قفقازی خالی است و تنها تصویری از آن چشم بازدید کنندگان را نوازش می کند. انواع پرندگان شکاری مثل طرلان، بحری، بالابان و عقاب طلایی و انواع جغدها نیز فضای سه غرفه اختصاصی و قسمت فوقانی برخی از غرفه ها را تزیین نموده است.
نمونه هایی از پستانداران بزرگ جثه علفخوار کشور مانند قوچ البرز مرکزی، قوچ اوریال، قوچ ارمنی و بز وحشی یا پازن و مارال یا گوزن قرمز به صورت تمام بدن و نیم تنه در غرفه های مختلف موزه تاریخ طبیعی تبریز به نمایش گذاشته شده است. نمایش قوچ ارمنی مربوط به مناطق سهند، کیامکی و یکانات و مارال که طرح احیای آن در منطقه ارسباران در حال اجرا میباشد و همچنین قوچ اوریال بزرگترین قوچ وحشی ایران از دیگر جلوه های چشم نواز این موزه است. خرس قهوه ای، انواع گربه های وحشی مثل گربه جنگلی، گربه وحشی و سیاه گوش و گونه های دیگر مثل گورکن، گرگ، روباه، گراز، شغال و کفتار نیز از سایر گونه های جانوری کشور است که زینت بخش غرفه های موزه تاریخ طبیعی تبریز هستند.
گونه غیربومی مهاجم مثل نوتریا که به محیط زیست کشور وارد شده و نیز گونه های خارجی مهاجر مانند موش بزرگترین گونه گوزن، گوزن کاریبو، شاموا، قوچ مارکوپولو بزرگترین گونه قوچ های وحشی، قوچ برفی، قوچ بربری، شیر آفریقایی، گورخر آفریقایی و گنو نیز به شکل تاکسیدرمی نیم تنه و سر و یا پوست در موزه تاریخ طبیعی تبریز علاقه مندان حیات وحش را به بازدید دعوت می کند. مارها و سایر خزندگان کشور شامل بزمجه بیابانی، آگامای قفقازی، افعی – البرزی، افعی زنجانی، گرزه مار و چند گونه دیگر نیز در موزه تاریخ طبیعی در معرض دید علاقه مندان است.
به باور گردانندگان موزه تاریخ طبیعی تبریز، ارتقای دانش افراد در زمینه حیات وحش، ایجاد بینش زیست محیطی در جامعه و اشراف به اهمیت حفاظت از محیط زیست از جمله اهداف و دستاوردهای این مکان جذاب و دیدنی است. به عقیده آنان از دیگر کارکردهای موزه تاریخ طبیعی تبریز، ترسیم سیمای اکولوژیک از طبیعت و تعیین جایگاه آنها در شبکه حیاتی و ترویج فرهنگ حمایت از حیوانات و گیاهان و حفظ جاذبه های طبیعی شهر تبریز است.
موزه استاد شهریار تبریز
موزه استاد شهریار تبریز یکی از موزه های شهر تبریز است که در محله مقصودیه یکی از محلات قدیمی تبریز خیابان ارتش جنوبی کوچه مقصودیه قرار دارد. ساختمان موزه شهریار قبلا محل زندگی محمدحسین شهریار شاعر معاصر ایران بوده است. این خانه با قدمت دوره پهلوی دوم (۱۳۴۷) در سال ۱۳۶۷ و بعد از درگذشت استاد، از سوی شهرداری تبریز خریداری شده و هم اکنون زیر نظر این نهاد اداره می شود. منزل استاد شهریار در زیربنایی بالغ بر ۲۵۰ متر و مساحتی حدود ۲۴۱ متر در ۲ طبقه ساخته شده است.
استاد محمد حسین بهجت تبریزی، متخلص به شهریار شاعر توانای فارسی و ترکی و خالق منظومه های جاویدی چون حیدربابایه سلام، خان ننه، سهندیه و نیز اشعاری عارفانه و ازلی چون شعر علی ای همای رحمت است. امروز درهای این خانه محقر؛ اما سرشار از یادها و خاطره های ماندگار به روی گردشگران، میهمانان و مسافران داخلی و خارجی ورودی به تبریز در طول ایام سال و نیز شهروندان تبریزی و علاقمندان به تاریخ، فرهنگ و ادبیات این مرز و بوم گشوده است.
اشیاء نگهداری شده در موزه شهریار
موزه استاد شهریار تبریزبیش از ۵۰۰ قطعه از آثار و نیز وسایل شخصی شهریار شامل کتاب، دست خط و انواع یادبودها و هدایای داخلی و خارجی به همراه لوازم زندگی این شاعر تبریزی در موزه به نمایش گذاشته شده است.
این موزه در قسمت زیرزمین، در بر گیرنده عکس ها و تصاویری از استاد شهریار، بخش سمعی بصری و قسمتی مخصوص استراحت میهمانان و بازدید کنندگان از موزه است.
در بخش فوقانی نیز که در واقع بخش اصلی و قدیمی تر موزه ادبی استاد شهریار به شمار می رود، بخش هایی چون بخش اسناد قدیمی، عکس ها، دست نوشته ها، وسایل شخصی شامل لباسها، کتاب ها، لوازم التحریر، رختخواب و بستر استراحت استاد، تالار پذیرایی منزل استاد، هدایا، لوح های تقدیر و تندیس های این شاعر بزرگ قرار گرفته است.
در موزه ادبی استاد شهریار همچنین سه تار معروف این شاعر بزرگ و آثار خط نستعلیق وی در معرض دید عموم قرار گرفته است. خانه استاد شهریار در سال ۱۳۸۶ توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره ۲۲۷۲۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
درباره استاد شهریار
شهریار به سال ۱۲۸۵ در شهر تبریز متولد شد. دوران کودکی را در روستای مادری اش -قیش قورشاق – و روستای پدری اش -خشگناب- در بخش تیکمه داش شهرستان بستان آباد در شرق استان آذربایجان شرقی سپری نمود. پدرش حاج میرآقا خشگنابی نام داشت که در تبریز وکیل بود. پس از پایان سیکل اول متوسطه در تبریز، در سال ۱۳۰۰ برای ادامه تحصیل از تبریز عازم تهران شد و در مدرسه دارالفنون تا سال ۱۳۰۳ و پس از آن در رشته پزشکی ادامه تحصیل داد.
حدود شش ماه پیش از گرفتن مدرک دکتری به علت شکست عشقی و ناراحتی خیال و پیش آمدهای دیگر ترک تحصیل کرد. پس از سفری چهارساله به خراسان برای کار در اداره ثبت اسناد مشهد و نیشابور، شهریار به تهران بازگشت. در سال ۱۳۱۳ که شهریار در خراسان بود، پدرش حاج میرآقا خشگنابی درگذشت. او به سال ۱۳۱۵ در بانک کشاورزی استخدام و پس از مدتی به تبریز منتقل شد. دانشگاه تبریز شهریار را یکی از پاسداران شعر و ادب میهن خواند و عنوان دکترای افتخاری دانشکده ادبیات تبریز را نیز به وی اعطا نمود.
در سال های ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۰ اثر مشهور خود “حیدربابایه سلام” را می سراید. گفته می شود که منظومه حیدربابا به ۹۰ درصد از زبان های اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ترجمه و منتشر شده است. در تیر ۱۳۳۱ مادرش در می گذرد. در مرداد ۱۳۳۲ به تبریز آمده و با یکی از بستگان خود به نام «عزیزه عمید خالقی» ازدواج می کند که حاصل این ازدواج سه فرزند – دو دختر به نام های شهرزاد و مریم و یک پسر به نام هادی می شود.
وی در روزهای آخر عمر به دلیل بیماری در بیمارستان مهر تهران بستری شد و پس از مرگ در ۲۷ شهریور ۱۳۶۷ بنا به وصیت خود در مقبرة الشعرای تبریز مدفون گشت.
خانه تاریخی مشروطه تبریز
خانه مشروطه که معروف ترین و پرافتخارترین خانه تاریخی شهر تبریز است در اوج انقلاب مشروطه محل تصمیم گیری های سرنوشت ساز سران مشروطه بوده است خانه مشروطه تبریز در یکی از محله های قدیمی شهر تبریز به نام راسته کوچه روبروی مسجد جامع و در غرب بازار تبریز در خیابان شهید مطهری قرار گرفته است. این بنا به سبک معماری دوره قاجار ساخته شده و ملک شخصی حاج مهدی کوزه کنانی بوده است. این بنا با ۱۳۰۰ متر مربع مساحت، در دو طبقه ساخته شده است. از ویژگیهای منحصر به فرد خانه مشروطه می توان به پنجره های ارسی، دربهای منب کاری شده، غلام گردش، کلاه فرهنگی و نورگیر اشاره کرد.
موزه مشروطه نیز پس از ایجاد تغییراتی در تالارها و اتاق های خانه مشروطه و به نمایش در آوردن اسناد تاریخی مربوط به انقلاب مشروطه در سال ۱۳۷۵ خورشیدی تأسیس شده است. از مهم ترین آثار تاریخی این موزه می توان به سلاح کمری ستارخان، فرش مشروطه، وسایل شخصی سران مشروطه و دیگر مدارک مرتبط با انقلاب مشروطه اشاره کرد.
بزرگان مشروطه پس از به توپ بسته شدن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه، در خانه مشروطه جمع شده و به همفکری می پرداختند. همچنین این مکان محل تشکیل جلسه های انجمن تبریز و مرکز فرماندهی مجاهدان در طی محاصره ۱۱ ماهه تبریز و نیز مرکز تصمیم گیری برای پایین آوردن پرچم های تسلیم در برابر شاه قاجار بوده است. از افراد مهمی که در این مکان به فعالیت و همفکری پرداخته اند می توان ستارخان، باقرخان، ثقة الاسلام تبریزی، حاجی میرزا آقا فرشی و بنیان گذار این مجموعه حاج مهدی کوزه کنانی را نام برد. این بنا در حدود تاریخ ۱۲۴۷ هجری خورشیدی (۱۸۶۸ میلادی) توسط حاج ولی معمار تبریزی ساخته شده است.
در خانه مشروطه تبریز موزه تندیسهایی از شخصیت ها و مجاهدین صدر مشروطیت همچون ستارخان، باقرخان، میرزا مهدی کوزه کنانی، حسن خان باغبان، على مسيو، شهید ثقة الاسلام، جهانگیرخان صور اسرافیل، میرزا ابراهیم آقا صبا، میرزا اسماعیل نوبری و … به نمایش گذاشته شده است و عکس هایی از مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و دسته های مخالف مشروطه، دستگاه چاپ ژلاتینی (پلی کپی دستی) جهت تکثیر شب نامه های دوره مشروطه، تصویر اسناد تاریخی مربوط به انقلاب مشروطیت و فرمان مشروطیت را نیز می توان در همین خانه دید.
حیاط زیبا و مشجر و حوضخانه سرسرا مجموعه ای زیبا را فراهم آورده است. نورگیر سرسرا بر روی چهار ستون بلند با سر ستون های گچبری استوار شده، داخل آن با آئینه و شیشه های رنگی به طرز جالب توجهی زینت یافته است. در طبقه اول ۶ اتاق و سرسرا و در طبقه دوم یک سالن بزرگ (طنبی) به ابعاد ۹۷۶ متر و ۶ اتاق در سرسرا وجود دارد.
جالب ترین و زیباترین قسمت بنا، سرسرا و اتاق مشرف به حیاط در طبقه دوم می باشد که در آن در و پنجره های مشبک با شیشه الوان به کار رفته است. اتاقهای جانبی (گوشوار) دارای سقفی چوبی با تزئینات برجسته هشت ضلعی است و درهای چوبی با طرح های برجسته اسلیمی و گل و برگ زینت داده شده است. ساختمان از سنگ و آجر و خشت تشکیل شده است.
این بنا به لحاظ اهمیت تاریخی در سال ۱۳۵۴ شمسی به شماره ثبت ۱۱۷۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در سال ۱۳۶۷ توسط سازمان میراث فرهنگی کشور خریداری شده است. اقدامات مرمتی آن نیز پس از تملک به مرحله اجرا در آمده و سعی شده است به الگوهای معماری، تاریخی توجه کافی شود. علاقه مندان و گردشگران تبریز همه روزه می تواند موزه مشروطه تبریز بازدید کنند.
موزه ارامنه تبریز
این موزه در کنار کلیسای مریم مقدس توسط خلیفه گری ارامنه در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی تأسیس گردید. این موزه به نام موزه کلیساهای خلیفه گری ارامنه آذربایجان معروف است. در این موزه انواع آثار عتیقه از قبیل کتاب های خطی، طومارها، تابلوهای نقاشی، سکهها، مجسمه، آثار هنری، سنگ نوشته و آثار با ارزش دیگر مربوط به مسیحیان نگهداری می شود.
موزه سنجش تبریز (خانه سلماسی)
موزه سنجش تبریز در خیابان امام خمینی کوچه مقصودیه پشت ساختمان شهرداری و در بن بست سلماسی واقع شده است این موزه در فضای خانه سلماسی که بنایی قاجاری است در سال ۱۳۸۱ تأسیس شده است.
در موزه سنجش تبریز انواع ابزار توزین مانند ترازوهای زرگری، قپان های بزرگ میادین بار، سنگ وزنه ها، پیمانه های نفتی، وسایل مربوط به علم نجوم مانند اسطرلاب، ابزارهای سنجش مربوط به علم هواشناسی، قطب نماها و ساعت های مربوط به سده های گذشته به نمایش گذاشته شده اند. همچنین یک تنه درخت ۵ میلیون ساله متعلق به دوره پلیوسن از دوران زمین شناسی نوزیستی نیز در این موزه نگهداری می شود.
قطعة گردآوری برخی از ابزار و ادوات قدیمی سنجش، در یک مجموعه می تواند روشنگر نحوه ایجاد و تکامل چنین فن آوری کیفی توسط گذشتگان باشد. طبقه زیر زمین ضلع شمالی که توسط پله ای به هشتی ورودی نیز متصل است حوضخانه نامیده می شود و دیگر قسمتهای زیرزمین شامل مطبخ، انبار ارزاق و آب انبار می باشد.
طبقه همکف دارای طنبی های اصلی و جانبی در اضلاع شمالی شرقی و غربی با پنجره های اروسی است. بنا دارای تذهیب در کمره اتاقها، شومینه ها و گچبری در سقف طنبی های شمالی و شرقی است. مصالح بکار رفته در بنا شامل سنگ لاشه با ملات ساروج در پیها است و دیواره های زیرزمین ترکیبی از سنگ و آجر (تفلیسی) و دیوارهای فوقانی (همکف) خشتی با روکش آجری است.
این بنا و موزه سنجش در آثار ملی کشور به شماره ۱۸۶۲ ثبت شده است. این ساختمان در سه ضلع حیاط (عرصه ۶۵۰ متر مربع) در دو طبقه با زیربنای ۸۷۵ متر مربع بنا گردیده است.
موزه قرآن و کتابت تبریز
موزه قرآن و کتابت تبریز که یکی از موزه های شهر تبریز است در محل مسجد صاحب الامر و در مرکز شهر تبریز ایجاد شده است در موزه قرآن و کتابت تبریز نسخ نفیسی از قرآن مربوط به دوره های گوناگون تاریخ نگهداری می شوند که گفته می شود یکی از آنها دست خط امام رضا (ع) است که بر روی تکه ای از پوست نوشته شده است. همچنین انواع پلاک های فلزی، قلمدان ها، ظروف سفالی، نسخ خطی و … در این موزه نگهداری می شوند.
از آثار دیگر موجود در موزه قرآن و کتابت تبریز، می توان به آثار ملأ عبدالباقی تبریزی استاد خط ثلث، میرزا محمد شفیع تبریزی، میرزا طاهر خوشنویس از اساتید خط نسخ و آثاری از محمد حسین تبریزی، علیرضا عباسی، علا الدین بیک تبریزی، درویش عبدالمجید و میر عماد حسنی را نیز در این موزه می توان دید.
از برجسته ترین آثار دیگر می توان به لباس قسم منقوش به كل آيات قران، کوچکترین قرآن خطی مطلا، جام شفابخش و کتیبه سنگی میخی اشاره کرد. بنای مسجد شاه طهماسب صفوی معروف به مسجد صاحب الامر در شرق میدان صاحب آباد در قلب شهر تبریز در کنار مهران رود قرار دارد. این بنای تاریخی یک گنبد و دو مناره بلند دارد و در ابتدا مسجد ویژه شاه طهماسب اول صفوی بود که در سال ۱۰۴۵ ه.ق به وسیله سپاهیان سلطان مراد چهارم – امپراطور عثمانی- تخریب شد.
این مسجد پس از عقب نشینی عثمانیان در زمان شاه سلطان حسین صفوی توسط وزیر آذربایجان – میرزا محمد ابراهيم – بازسازی شد. زلزله سال ۱۱۹۳ ه.ق که شهر تبریز را در هم کوبید و هزاران کشته بر جای نهاد، این بنای عظیم را نیز ویران ساخت.
در سال ۱۲۶۶ ه.ق، میرزا علی اکبر خان، مترجم کنسولگری روس که مرد ثروتمندی بود به آیینه بندی قسمتی از بقعه و دهلیز و تعمیرات آن اقدام کرد و صحن و مدرسه کنونی را احداث و موقوفاتی برای آنها تعیین نمود، این صحن و مدرسه در بدو تأسیس «مدرسه اکبریه» نام داشت ولی بعدها «صحن صاحب الامر» خوانده شد. با توجه به قداست این بنا پس از انجام تغییرات لازم این مکان در سال ۱۳۸۰ به عنوان موزه قران و کتابت در نظر گرفته شد.
موزه سفال شهر تبریز
موزه سفال یا خانه سفال تبریز که بنایی قاجاری است در خیابان شمس تبریزی خیابان شهید نوروزی کوچه صرافلار پلاک ۱۰۰ واقع شده است این خانه جزو آلبوم خانه های تاریخی تبریز میباشد که تاریخ بنای آن به دوره قاجاریه و پهلوی بر می گردد. بنا شامل یک زیر زمین و یک طبقه فوقانی می باشد که با معماری زیبا و اصیل ایرانی زیبایی خاصی به خود گرفته است. نمای اصلی بنا دارای ایوان میباشد که بر روی دو ستون استوار شده است و با گچبری های زیبایی تزیین شده است.
در چند سال اخیر این بنا توسط سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی خریداری شد و پس از مرمت و بازسازی به مرکز آموزش هنر آموزان و تجمع هنرمندان رشته سفالگری تبدیل و از سال ۱۳۷۴ نیز بعنوان نمایشگاه و خانه سفال تبریز در معرض دید بازدید کنندگان قرار گرفت. بخشهای مختلف موزه سفال تبریز، خانه سفال تبریز: نمایشگاه دائمی از آثار استاد عباس قابچی، استاد احمد قابچی و استاد فریده تطهیری مقدم و بهترین آثار هنرمندان و هنرجویان سفالگر استان آذربایجان شرقی (با خاک سفید)
حوضخانه: محل برگزاری نمایشگاه های موقت از آثار هنرمندان سفالگر به صورت انفرادی و گروهی و برگزاری جلسات نقد و بررسی و اجتماعات هنری و فرهنگی – فروشگاه دائمی برای عرضه آثار هنرمندان سفالگر – کلاسهای آموزشی: چرخکاری، نقاشی روی سفال، آشنایی با مراحل تولید سرامیک سنتی با خاک سفید آذربایجان – ارائه مراحل مختلف کار سفالگری با خاک سفید به روش سنتی (بازدید با هماهنگی قبلی) شامل آماده سازی گل، چرخکاری و تراش بدنه، آماده سازی لعاب، خرد کردن شیشه، کار با | آسیاب سنگی، آماده سازی رنگینه مس، پخت اول، لعاب زنی، پخت دوم، کوره چینی
موزه عصر آهن تبریز
سایت موزه عصر آهن تبریز محوطه باستانی است که در شمال، شمال شرقی و شمال غربی مسجد کبود تبریز واقع شده است که شامل گورستان و آثار سفالی مربوط به عصر آهن است.
سایت موزه عصر آهن یکی از شگفت آورترین موزه های کشور بوده که مردگانی با قدمت چهار هزار سال در آن همراه با لوازم زینتی شان خفته اند. آثار بدست آمده در سال ۱۳۷۶ که شامل ۳۸ گور است و به صورت جنینی دفن شده اند. گور نوزادان بصورت ساده بوده و گور نوجوانان در سازه های مربعی با دو ظرف سفالی همراه است.
اکثر اجساد يافت شده در سنین پایین مرده اند. کودکان با اسباب بازی هایشان دفن شده اند و زنها با جواهرات و مردها با ابزار جنگی شان. در کنار بعضی اجساد ظروف سفالی و اثرات غذا یافت شده که اعتقاد آنان بر آیین مهر پرستی را تأیید می کند و کسانی که ظروف بیشتری در کنارشان یافت شده احتمالا ثروتمندتر بوده اند.
سنگ چینی دور اجساد نمادی از دیواره رحم است و اجساد به حالت جنینی یا چمباته ای دفن شده اند که جهت بدن و صورتشان متفاوت است که باز هم تأییدی بر مهرپرست بودن آنهاست.
سایت موزه عصر آهن تبریز از سال ۱۳۸۵ به عنوان اولین موزه صحرایی ایران شروع به کار کرد. قدمت تاریخی این آثار به هزاره اول قبل از میلاد یعنی دوره آهن بر می گردد و شاید قدمت این آثار است که این سایت موزه را دارای ارزشی جهانی کرده است. سال ۷۶ اولین باری بود که این گورستان با چنین شهرت جهانی بر اثر یک عملیات خاکبرداری ساده در جوار مسجد کبود تبریز کشف شد و پس از آن کاوش های باستان شناسی توسط باستان شناسان مطرح کشور بر روی این منطقه انجام گرفت.
علت قرار گرفتن کلمه سایت در کنار کلمه موزه این است که در کل موزه هایی که به شکل طبیعی در محوطه کاوش های باستان شناسی برقرار شده و در آن آثار کشف شده بدون تغییر و دستچین شدن به نمایش در می آیند، به نام سایت موزه معروف می شوند. به نظر می رسد صاحبان این گورها اعتقاد به جهان پس از مرگ و زنده شدن مردگان داشته اند و به دلیل این اعتقاد خود، کنار اجساد وسایل و ابزاری را دفن می کردند که از آن جمله میتوان به سفال هایی اشاره کرد که داخل آنها مواد غذایی و آشامیدنی پر می کردند.
به عبارتی به دلیل اعتقاد دینی این قوم (مهرپرستی) اجسادی که قبل از ظهر دفن می شدند به سمت شرق و اجسادی که بعد از ظهر دفن می شدند به سمت غرب بوده اند. اما بدون توجه به جهت دفن همواره صورت جسد به سمت شمال قرار می گرفته است.
مسئله قابل توجه در این قبرستان تدفین ثانویه تعدادی از این اجساد است که نشان دهنده اهمیت و قداست این قبرستان در قرون گذشته است آن جایی که مردم کوچ نشین قبیله اجساد خانواده خود را که در محل دیگری فوت کرده بودند به این مکان منتقل و در این محل که از اهمیت و قداست خاصی برخوردار بوده دفن می کرده اند.
تحریریه لیدی
