گنبد نمکی طغرود قم کجاست؟

گنبدهای نمکی، به خصوص گنبد نمکی قم ، حاصل چین خوردگی های زمین شناختی هستند که از فشار دائمی به لایه های نمک شکل گرفته اند.

یکی از بزرگترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران، گنبد نمکی طغرود قم است. این گنبد نمکی بزرگ که از سمت شمال تا ۳ کیلومتر گسترش یافته است، تنها گنبد نمکی متقارن جهان شناخته شده است و تقریباً دایره ای شکل می باشد. اشکال مختلف، زیبا و منحصر به فرد کوه نمک از جاذبه های توریستی این منطقه می باشد.

دریاچه کوچکی که اطراف آن را کوه ها و صخره ها فرا گرفته است زیبایی این منطه را دوچندان کرده است. این دریاچه در نیمه دوم سال به دلیل حجم بالای تبخیر آب تبدیل به لایه ای قطور از نمک می شود که قطر نمک بسته شده بر روی این دریاچه به ارتفاع نیم متر نیز می رسد.

قدمت معادن

زمین شناسان و متخصصان، قدمت این گنبد نمکی را شصت میلیون سال تخمین زده اند. گنبد نمکی طغرود پیش از این دارای یک معدن نمک بود که نمک آن به دلیل غلظت کم، مصارف صنعتی و غیر خوراکی داشت ولی به دلیل برداشت های غیر اصولی و گاهی اوقات غیر قانونی از قسمت های مفید گنبد در 10 سال گذشته، باعث تولید باطله های معدنی زیادی نظیر مارن قرمز، لایه های گچ و نمک مارن شده و ریزش این باطله ها، سبب تعطیلی معدن شد. چند سالی است که به پیشنهاد خود سازمان صنایع و معادن قم، طرح تغییر کاربری این معدن به جاذبه توریستی ارائه گردیده است.

لایه نمک در این گنبد، یکپارچه بوده و ضخامت آن از ۵ تا ۱۸ متر متغیر می باشد. علاوه بر این، در این گنبد، سنگ های بزرگ آندزیتی و گچی نیز مشاهده می شود. این گنبد نمکی که در منطقه گرمسیری قرار گرفته، به دلیل گرمای زیاد، آبهای حاصل از بارندگی های فصلی، تبخیر شده و نمک ها به شکل بلورهای تیغه ای و کنگره ای، مناظر زیبایی را پدید می آورند.

زیبایی ویژه گنبد نمکی قم

نمک های این گنبد نمکی دارای رنگ های متنوعی مثل سفید، قرمز، کرم قهوه ای، بنفش و ابری هستند که چشم هر بیننده ای را خیره می کنند. رنگ بندی های منطقه به گونه ای است که در اولین نگاه، سیاره سرخ رنگ مریخ در ذهن تداعی می شود. از این پتانسیل ها می توان در جهت شناخت سرزمین های مختلف از نظر زمین شناسی استفاده کرد.

دریاچه موجود در وسط این گنبد نمکی به گونه ای است که می توان داخل آن رفت، چرا که سطح آن به وسیله نمک سفت شده است. آب این دریاچه شور و بسیار زلال است. در میان دریاچه نقطه سیاه رنگی دیده می شود که یک گودال عمیق می باشد و بهتر است زیاد به آن نزدیک نشوید و نکته دیگر اینکه حتماً با کفش یا دمپایی وارد آب شوید تا احیاناً دچار بُریدگی کف پا توسط نمک های کف دریاچه نشوید. این آب خاصیت درمانی دارد لذا حتماً در این دریاچه آب تنی کنید تا آب شور با بدنتان تماس داشته باشد. آب آشامیدنی نیز با خود به همراه داشته باشید.

ایجاد امکانات گردشگری در منطقه گنبد نمکی قم

معرفی گنبد نمکی قم به عنوان یک پدیده زمین شناسی و بررسی قسمت های مختلف این شاهکار هنری طبیعت که همراه با ارائه شگفتی های کم نظیر این پدیده است، به یقین هر بیننده ای را مجذوب می کند.

ایجاد هتل های نمکی، مرکز نمک درمانی، مرکز تفریحی رفاهی در این منطقه مورد توجه قرار گرفته است. در خصوص ایجاد حمام نمک در این منطقه نیز مقدمات لازم انجام شده است. گنبد نمکی قم علاوه بر ارزش گردشگری از جاذبه ‌های علمی نیز برخوردار است که با توجه به موقعیت زمین شناسی دارای چندین پدیده جاذب زمین شناسی و مستعد گردشگری زمین شناسی نیز می باشد.

جاذبه های منطقه گنبد نمکی قم

کاروانسرای کوه نمک که مربوط به دوره سلجوقی است، در شهرستان قم، بخش جعفرآباد، کیلومتر ۱۵ جاده جعفریه واقع شده است. این اثر درتاریخ ۲۳ بهمن ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۷۷۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

پلان این کاروانسرا از نوع چهار ایوانی است و اضلاع این کاروانسرای مربع، حدود ۶۰ متر است؛ در میان هر یک از اضلاع، ایوانی با یک فرو رفتگی محراب قرار دارد که حجره های کوچک در کنار آن است؛ همچنین مصالح اصلی ساختمانی در دیواره ها، سنگ و در پوشش سقف آجری می باشد.

مسیر دسترسی به گنبد نمکی طغرود قم

قم، بطرف شهر جعفریه، پشت مجتمع صنعتی دام شهر، راه دسترسی دو کیلومتر قبل از دامشهر (اول جاده خاکی تابلوی کوچکی دیده می شود که به طرف سایت پروازی پالاگلایدر اشاره دارد. جاده خاکی و نسبتا خوب است و بعد از گذر از زمینهای نمکی کم کم به کوه یا گنبد نمکی نزدیک می شوید با جاده ای پیچدار به سمت بالای کوه. بعد از اولین پیچ تند کوه ماشین را کنار جاده پارک کرده و به بالای تپه بروید که ناگهان با صحنه ای زیبا و مریخی مواجه خواهید شد.

گنبد نمکی قم به سمت شهر جعفریه و راه دسترسی به آن ۲کیلومتر قبل از مجتمع دامشهر است.

کجا بمونیم؟

دریاچه نمک در یک منطقه بیابانی بین استان تهران و قم واقع شده است. برای تماشای این جاذبه می توانید در قم و یا تهران اقامت کنید. کمپینگ در این منطقه به دلیل وجود آب و خطرات احتمالی توصیه نمی شود. جهت اجاره سوئیت در قم میتوانید به سایت قصریاب مراجعه کنید و با ارزانترین قیمت محل اقامت خود را انتخاب کنید.

دریاچه نمک حوض سلطان قم

در میانه اتوبان قم – تهران جاذبه ای طبیعی در کنار ساخته های انسانی، نمایشی تماشایی از خلقت را به راه انداخته است که با کمی دقت متوجه آن می شویم. دریاچه ای نمکی که حوض سلطان نام دارد و در سال ۱۸۸۳ میلادی (حدود سال 1261 شمسی) و بر اثر ساخت جاده شوسه تهران – قم تشکیل شده است. این دریاچه به صورت ۵ لایه جدا از هم تا عمق ۴۲ متری زمین نفوذ کرده و ۲۴۰ کیلومتر مربع را به تصرف خود درآورده است. لایه های نمکین تا ۲۰ متر ضخامت دارند و با خاک های رسی با طیف رنگ قهوه ای تا خاکستری از هم جدا می شوند.

برخی کارشناسان این پدیده را به عنوان یک تالاب در نظر گرفته اند و حتی نام آن در فهرست پنج تالاب استان قم که به تایید کنوانسیون بین‌المللی رامسر رسیده است نیز مشاهده می شود. از سوی دیگر در محل حوض سلطان، سطح ایستایی آب صفر است و بنابراین می توان آن را یک اَبَرچشمه نیز در نظر گرفت. سطح ایستایی یا پیزومتریک بالاترین تراز آب زیرزمینی بر روی یک سطح مشخص در زیر زمین است.

این جاذبه را با نام های دریاچه قم، کویرنمک، دریاچه ساوه و دریاچه شاهى نیز می شناسند؛ اما اشتباه نکنید! اینجا همان دریاچه نمک معروف قم نیست. دریاچه نمک قم وسعت بسیار بیشتری دارد و در جنوب شرقی قم واقع است.

مشخصات حوض سلطان قم

حوض سلطان به شکل یک فروافتادگی نامتقارن به طول ۱۸ و عرض ۱۶ کیلومتر است که در ارتفاع ۷۱۰ متری از سطح دریا قرار دارد. متوسط بارندگى سالانه در منطقه بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلی متر است و به همین دلیل آن را در دسته نواحی کم باران قرار می دهند.

کل منطقه به چهار بخش کفه نمکی (بخش اصلی دریاچه)، حاشیه باتلاقی، محدوده اکولوژیک و دشتی تقسیم می شود. خاک شور دریاچه به صورت دایره های هم مرکز در محدوده مرکز آن به چشم می خورد و هر چه از مرکز دریاچه فاصله بگیریم و به حاشیه آن نزدیک شویم میزان شوری کاهش می یابد.

نکته جالب توجه این است که این منطقه دو چاله نمکین را در خود دارد که یکی از آنها، چاله غربی حوض سلطان است و چاله شرقی با نام حوض مره شناخته می شود. البته آبراهه باریکی میان این دو جریان دارد و مانع جدایی کامل آنها از هم شده است.

حوض سلطان در قسمت غربی، ۸۰۶ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و آب های روان سطحی منطقه در آن دیده می شود؛ در حالی که حوضه شرقی که در واقع همان حوض مره است به غیر از آب های سطحی، از آب رودهایی مانند رودشور و قره‌چای نیز تغذیه می کند. این رودها اغلب از شوره زارها و اراضی نمکی اطراف گذر می کنند. به عبارتی ساده تر و بنا بر مطالعات مستوفی در سال 1350، آب در ابتدا وارد حوض مره می شود و سر ریز آن پس از گذر از آبراهه به حوض سلطان می ریزد. در صورت پر شدن حوض سلطان، آب اضافی باز هم به حوض مره باز می گردد و در نهایت سر ریز این دو حوض، سر از دریاچه نمک در می آورد.

بارش ها و زیست جانوری

به دلیل اینکه رشته کوه های البرز در شمال دریاچه قرار دارند در مواقع بارندگی و ذوب برف های ارتفاعات بر میزان آب آن افزوده میشود. به دلیل نوسان در سطح آب دریاچه، شکل و وسعت آن پیوسته در حال تغییر است و شکل ثابتی ندارد. در فصول پرآبی وسعت دریاچه افزایش می یابد و آب آن پوششی را بر روی زمین های پست و شوره زار باتلاقی اطراف ایجاد می کند تا حوض سلطان را در وسیع ترین حالتِ خود را به نمایش بگذارد.

رسوبات حوض‌ سلطان علاوه بر نمک از گچ، مارن و رس نیز تشکیل شده اند. در کنار این رسوبات وجود تعداد بی شمار و متنوع انواع باکتری های نمک دوست در خاک های منطقه نیز مورد مطالعه قرار گرفته است. برخی از این باکتری ها منحصر به فرد بوده و خصوصیات ژنتیکی و فیزیولوژیکی ویژه آنها احتمال حضور آنزیم ها، آنتی بیوتیک ها و فرآورده های ارزشمند میکروبی در آنها را تقویت می کند. انواع دیاتوم ها (جلبک های تک سلولی) به عنوان اولین تولید کنندگان غذا در اکوسیستم های آبی در آب های شور این منطقه نیز وجود دارند که در صورت تولید انبوه می توانند در تعلیف (تغذیه) دام مورد استفاده قرار گیرند.

بهترین فصل سفر به دریاچه حوض سلطان قم

بهترین زمان برای رفتن به دریاچه یا گنبد نمکی قم اوایل فصل بهار و اواسط پاییز است؛ چرا که در دیگر ایام سال از سرمای سخت و یا تابش شدید آفتاب در امان نخواهید بود و یا شانس دیدن دریاچه را نخواهید داشت.

بهار: آب و هوای منطقه رو به اعتدال می رود؛ اما هر چه از ابتدای بهار می گذرد گرما بیشتر به منطقه غالب می شود.

تابستان: تابش آفتاب، شدید و گرمای هوا زیاد است.

پاییز: آب و هوا باز هم راه اعتدال را در پیش می گیرد؛ اما هرچه به زمستان نزدیک تر می شویم سرما بیشتر حس می شود.

زمستان: این فصل سرمای سختی را بر منطقه حاکم می کند. وجود ارتفاعات البرز در شمال دریاچه باعث می شود در این فصل دریاچه پرآب شود و دیگر قادر نباشید کف نمکی آن را ببینید.

تحریریه لیدی